Cua da sống chủ yếu trong các ghềnh đá ở đoạn sông Cầu chảy qua xã Đồng Việt, Đồng Phúc, Đức Giang,… của huyện Yên Dũng, cua da chỉ xuất hiện mỗi năm một lần vào dịp đầu đông trong khoảng từ tháng 9 đến tháng 11 âm lịch. Theo người dân Yên Dũng, loài cua này có tên “cua da” là vì trên càng nó có một lớp da. Có người nói phải gọi là “cua ra” theo câu tục ngữ “Tháng chín cua ra, tháng ba cua vào”.

Là loài cua sông, hình thức của cua da về cơ bản trông giống loài cua đồng nhưng cua da có màu xanh xám, chân và mình to hơn, dài hơn gấp 3, 4 lần cua đồng. Đặc điểm khác biệt nhất của cua da với các loài cua khác là chân và càng của chúng có lông giống như một lớp “rêu” bám vào. Kích thước cua da cũng vô cùng đa dạng với đủ loại từ 5 - 6 con/kg đến 9 - 10 con/kg. Loại nhỏ có thể dùng để giã nhỏ nấu canh, rang muối, sôt me,… Loại to có thể dùng để hấp, thả lẩu. Vì cua da chỉ xuất hiện vào dịp đầu đông trong tiết trời se lạnh, cách chế biến phổ biến nhất vẫn là xay chân lấy thịt nấu nước lẩu, phần mình thì để nguyên thả lẩu.

Theo những ngư dân của huyện Yên Dũng, người “săn cua” phải vất vả, nhọc nhằn ra sông từ khuya để đánh bắt được thứ đặc sản này. Hơn nữa, họ phải là người có kinh nghiệm, am hiểu kỹ về môi trường sống, đặc tính sinh trưởng và phát triển của chúng. Cua da sống ở đáy sông, chỉ những thuyền có lưới bát quái, phải lựa lúc nước chảy từ từ mới có thể bắt được. Trước đây, cua da có rất nhiều nên việc đánh bắt đơn giản, giá cua rẻ. Tuy nhiên, do thay đổi môi trường cùng với nhu cầu tiêu thụ cao, việc đánh bắt cua da đã trở nên khó hơn rất nhiều. Vì thế, giá cua da khi vào mùa dao động trong khoảng 400 nghìn đồng/kg đối với cua đực, 600 nghìn đồng/kg đối với cua cái.

Thịt cua da chắc, ngọt hơn cua đồng, không tanh như cua, ghẹ biển. Giá trị dinh dưỡng và protein trong cua da cao hơn cua đồng, cua bể. Vỏ chân và càng mềm, mỏng, không cần phải dùng kẹp để bẻ.  Đặc biệt, đối với cua cái, ẩn dưới lớp mai là phần gạch cua vàng óng, béo ngậy có thể làm siêu lòng bất kì thực khách nào./.

Thảo My