Điểm chung của các thương hiệu chè sạch là lấy các tiêu chuẩn đảm bảo an toàn thực phẩm lên hàng đầu cùng với chất lượng khác biệt, Nhận thấy xu hướng này, nhiều địa phương đang nỗ lực chuyển hướng canh tác nhằm phát triển thương hiệu chè sạch, chinh phục thị trường trong nước trước khi bước ra thế giới.

Với kinh nghiệm canh tác chè lâu năm, từ 10 năm trước, chè tại Bản Ven bắt đầu được mở rộng ra địa bàn lân cận như tại xã Canh Nậu, Đồng Vương, Đồng Tiến, Đồng Tâm… Để phát triển cây chè bền vững, UBND huyện Yên Thế đã thực hiện đề án hỗ trợ và phát triển vùng sản xuất chè nguyên liệu của huyện giai đoạn 2011-2015.

Đề án này không những mở rộng diện tích trồng chè từ trên 100ha lên 500ha mà còn hỗ trợ cho bà con giống chè mới như LDP2, LDP1, hướng dẫn chuyển đổi sang mô hình canh tác chè VietGap và hỗ trợ đầu tư hệ thống tưới tiêu, máy móc vào trồng và sản xuất chè.

Trong đó, Xuân Lương là xã trọng điểm của cây chè với diện tích trồng lên tới 300ha. Anh Hoàng Văn Hà - hộ trồng chè lâu năm tại bản Ven, xã Xuân Lương cũng tham gia mô hình này cho biết, hiện, bà con chủ yếu trồng giống chè LDP1 được Phòng Nông nghiệp huyện hỗ trợ về giống và kỹ thuật trồng ban đầu. Đặc điểm của giống chè này là lá to, búp xanh hơn những giống thường thấy ở trung du, cho chất lượng chè thơm ngon, năng suất tốt. Nhà anh hiện có 1,5 mẫu chè, mỗi năm thu hái 7 -8 lứa cũng cho lãi khoảng 100 triệu đồng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Thân Nhân Khuyến, Chủ tịch UBND xã Xuân Lương cho biết, bà con trong xã chủ yếu thâm canh các giống chè trung du, chè lai 1, chè lai 2… với hơn 500 hộ tham gia SX…

Nhờ cây chè mà người dân xã Xuân Lương có cuộc sống ổn định hơn, nhiều người giàu lên từ cây chè. “Xác định cây chè là một trong những cây trồng chủ lực góp phần xóa đói giảm nghèo, những năm gần đây, chúng tôi đã tập trung, hỗ trợ người dân mở rộng diện tích, từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm, góp phần đưa thương hiệu chè bản Ven ngày một nổi tiếng”, ông Khuyến cho hay.

Trước kia, người trồng phải gánh nước từ các mương, lạch để tưới cho cây nhưng nhờ hệ thống tự động, năng suất chè tăng gấp 3 lần, đạt khoảng 9-10 tấn mỗi ha một năm.

Theo mô hình trồng Vietgap, các ruộng chè được kiểm soát từ quy trình bón phân tới sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Mỗi đồi chè đều cắm bảng ghi rõ tên chủ ruộng, ngày phun thuốc. Khi phát hiện bệnh, tất cả các ruộng được hái chạy, sau đó, xử lý phun đồng loạt để hiệu quả hơn.

Ngoài quy trình trồng, tại khâu chế biến chè, nhiều gia đình đã được hỗ trợ máy móc để vò chè, sao chè, ủ hương hay đóng gói hút chân không. Nhờ đó, sản phẩm chè có được sự đồng bộ về mẫu mã, chất lượng đảm bảo.

Để việc trồng chè thêm hiệu quả, năm 2014, xã Xuân Lương đã hình thành hợp tác xã Thân Trường với sự tham gia của 16 hộ trồng chè. Hợp tác xã không chỉ đóng vai trò giám sát, theo dõi quy trình sản xuất mà còn hỗ trợ kịp thời và cùng người trồng tìm đầu ra cho sản phẩm.

“Hiện cây chè đang được trồng theo quy trình VietGAP, các ruộng được kiểm soát từ quy trình bón phân tới sử dụng thuốc BVTV. Mỗi đồi chè đều cắm bảng ghi rõ tên chủ ruộng, ngày phun thuốc. Khi phát hiện bệnh, tất cả các ruộng được hái chạy, sau đó, xử lý phun đồng loạt để hiệu quả hơn”, anh Hà bộc bạch.

Bà Nông Thị Huệ, Giám đốc HTX Thân Trường cho biết, HTX được thành lập từ năm 2014 với hơn 40 hộ tham gia SX. Để có được sản phẩm chè sạch, an toàn, chiếm được cảm tình của người tiêu dùng, HTX tuân thủ nghiêm ngặt quy trình SX theo tiêu chuẩn VietGAP.

Đến nay, chè bản Ven đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu “Chè xanh bản Ven” và đang dần khẳng định thương hiệu trên thị trường.

Theo cán bộ HTX Thân Trường, muốn có chè ngon, nguyên liệu phải được hái đúng tiêu chuẩn 1 tôm 2 lá non, không bị dập nát sau đó làm héo sơ bộ bằng cách rải lên nong để ở nơi thoáng mát khoảng 4 giờ.

Để búp chè mềm mại, xoăn chặt, chín đều không bị gãy, HTX sử dụng máy sao liên tục với công suất 40kg chè nguyên liệu/giờ. Sau đó cho vào máy vò khoảng 10 - 15 phút để cánh chè cứng chắc, cho vào máy sao thêm chừng 20 - 25 phút, sàng qua để loại bỏ chè vụn rồi sao 25 - 30 phút cho khô hẳn.

Khi nguội bớt rồi rải chè xuống nền đất đã được làm sạch chừng 1 giờ để lấy hương “âm”, đóng bảo quản trong thùng xốp một tuần đưa ra đóng gói sản phẩm. Đó là bí quyết riêng của người Cao Lan. Nếu không áp dụng bí quyết này, có thể chỉ đảo chè trong máy sao khoảng dăm phút để tạo hương.

Hiện tại, chè bản Ven được bán trong địa bàn tỉnh và các tỉnh, thành lân cận như Hà Nội, Nam Định, Bắc Ninh… với mức giá từ 200 - 450 nghìn đồng/kg, tùy vào từng loại chè.

Mai Chiến - Thúy An